Οι Δωριείς

Οι Δωριείς ήταν ελληνικό φύλο (σύμφωνα με τους Αρχαίους Έλληνες τα άλλα τρία ήταν οι Ίωνες, οι Αιολείς και οι Αχαιοί) που κυριάρχησε στο νότιο χώρο της Αρχαίας Ελλάδας (κυρίως στην Πελοπόννησο και την Κρήτη) και αποτέλεσε το γεννήτορα του πολιτισμού της Σπάρτης.

Οι Δωριείς είναι γνωστοί στην ελληνική ιστορία από την 'Κάθοδο των Δωριέων', που αποτέλεσε ιστορικό γεγονός μεγάλης σπουδαιότητας και είχε το χαρακτήρα εγκατάστασης ενός λαού σε πιο εύφορα και προσοδοφόρα εδάφη. Αυτή η εσωτερική μετανάστευση των Δωριέων αποτέλεσε τμήμα της γενικότερης προσπάθειας των δυτικών φυλετικών ομάδων να κατακτήσουν νέες περιοχές. Οι ακριβείς συνθήκες της μετακίνησής τους προς νότον παραμένουν άγνωστες. Οι Δωριείς αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τους τόπους εγκατάστασής τους, καθώς είτε δέχτηκαν την πίεση άλλων φυλετικών ομάδων είτε οι διαθέσιμοι φυσικοί πόροι δεν επαρκούσαν.

Είναι σίγουρο ότι η μετεγκατάσταση των Δωριέων άγγιξε το χώρο της Πίνδου. Στη συνέχεια, κατά πάσα πιθανότητα οι Δωριείς εγκαταστάθηκαν στη Δωρίδα, περιοχή που εντοπίζεται στη σημερινή Φωκίδα.

Ενώ παλαιότερα εικαζόταν ότι η εξάπλωση των Δωριέων ήταν το κυριότερο αίτιο κατάρρευσης του μυκηναϊκού κόσμου, οι ιστορικοί σήμερα τείνουν στην αντίθετη εκδοχή, ότι η κατάρρευση του μυκηναϊκού κόσμου των Αχαιών αποτέλεσε το κυριότερο αίτιο της γρήγορης εξάπλωσης του δωρικού στοιχείου. Συγκεκριμένα, υποστηρίζουν ότι οι Δωριείς ήταν ένα ελληνικό ποιμενικό φύλο που κατοικούσε σε ορεινές περιοχές της Ελλάδας και το οποίο μετά τη διάλυση του μηκυναϊκού κόσμου κατέλαβε πεδινές περιοχές.

Πολιτιστικά κατώτεροι των Αχαιών αλλά στρατιωτικά ισχυρότεροι, εφόσον, όπως προαναφέρθηκε, κατείχαν σιδερένια όπλα, πέρασαν στον πελοποννησιακό χώρο και διαχωρίστηκαν: μία ομάδα κατέλαβε την ιωνική περιοχή της Αργολίδας και Κυνουρίας (το πιθανότερο είναι η πλειοψηφία τους να ήταν Υλλείς, αν κρίνουμε από τα αγάλματα του Ύλλου που υπήρχαν στα Μέγαρα, στην Κόρινθο και στο Άργος), μία δεύτερη στην κοιλάδα του Ευρώτα και η τελευταία στη Στενύκλαρο, στο μεσσηνιακό κάμπο. Εκπληκτικό είναι το γεγονός της πλήρους επικράτησης του δωρικού γλωσσικού ιδιώματος σε μεγάλο μέρος της Πελοποννήσου, παρ' όλη τη μακρά πολιτιστική πορεία του τόπου αυτού.

Ακολούθησε ένα κύμα μετανάστευσης των Δωριέων στα νησιά του Αιγαίου και τα μικρασιατικά παράλια. Περιοχές όπως τα Κύθηρα, η Κρήτη, η Μήλος, η Θήρα, η Ρόδος και η Κως, καθώς και τα απέναντι μικρασιατικά παράλια, περιήλθαν στο δωρικό έλεγχο. Οι Δωριείς επιχείρησαν επίσης να καταλάβουν την Αττική, χωρίς όμως επιτυχία. Κατά το δεύτερο ελληνικό αποικισμό, μαζί με τις άλλες ελληνικές δυνάμεις, οι Δωριείς δημιούργησαν αποικίες στη νότια Ιταλία και Σικελία, καθώς και στα στενά του Βοσπόρου.

Μεταξύ πρώτου και δεύτερου αποικισμού, εκδηλώθηκε εκτεταμένη κορινθιακή προσπάθεια αποικισμού της δυτικής Ελλάδας, με μεγάλη επιτυχία, αφού οι Κορίνθιοι έθεσαν υπό τον έλεγχό τους αρκετές από αυτές τις περιοχές.

Γενικά, η εποχή της "καθόδου των Δωριέων", που επέφερε μεγάλες αλλοιώσεις στον πολιτικό χάρτη της Ελλάδας και επέδρασε καθοριστικά στην ιστορική της πορεία, ονομάζεται 'Ελληνικός Μεσαίωνας', επειδή ελάχιστα γνωρίζουμε γι' αυτόν και παλαιότερα πιστευόταν ότι αποτελούσε μια εποχή βίαιης διακοπής της πολιτιστικής δημιουργίας.